Teoria i projektowanie urbanistyczne II

Moduł kształci w umiejętności projektowania urbanistycznego i jego powiązań z planowaniem przestrzennym

Treści kształcenia

- Omówienie współczesnych definicji miasta odzwierciedlających jego procesualny charakter. Ewolucja osiedla i zespołu mieszkaniowego. Wnętrze a układ swobodny. Pojęcie wnętrza a pojęcie kwartału miejskiego. Współczesny kwartał miejski jako transformacja kwartału historycznego. Urbanistyka operacyjna we Francji. Elementy metodologii współczesnego projektowania urbanistycznego: faza masterplanu zespołu, faza podział na małe zadania realizowane przez poszczególne pracownie architektoniczne; warsztaty typu charette, metody partycypacji społecznej np. tzw. sondaż deliberatywny (J. Fishkin).

- Analiza porównawcza paryskich kwartałów mieszkaniowych powstałych jako wynik metodologii urbanistyki operacyjnej stref ZAC i współczesnych kwartałów mieszkaniowych w Berlinie na przykładzie zabudowy IBA. Współczesne realizacje osiedli mieszkaniowych nawiązujące do tradycji wnętrz i kwartałów mieszkalnych.

- Metamorfozy kwartału miejskiego w Holandii. ( m.in. keur przy kanałach obwodowych, Vondel Park, Lijnbaan, Nieuwmarkt, Landtong, wyspa Java w zespole Oostelijk Havengebied). Fenomen osiedli robotniczych projektowanych przez architektów ze szkoły amsterdamskiej.

- Ewolucja i upadek układu swobodnego rozplanowania osiedli mieszkaniowych. Omówienie klasycznego przykładu - wyburzenie osiedla Pruitt Igoe w St. Louis. Przypadek osiedla Bijlmermeer w Amsterdamie – proces degradacji i kryminalizacji społeczności jako przykład klęski urbanistyki modernistycznej. Omówienie udanego przykładu jego rewitalizacji.

- Omówienie fenomenu architektury i urbanistyki Homo eligens – „człowieka wybierającego”. Jest to architektura swobodnego wyboru lokalizacji, stylu życia niezależnie od posiadanych środków finansowych . Urbanistyka kohabitacji i przemieszania różnych uformowań, typów budynków, zróżnicowanej estetyki, odmiennych form własności. Omówienie przykładu osiedla Oostelijk Havengebied w Amsterdamie. Uformowanie pluralistyczne zespołów mieszkaniowych jako próba rozwiązania dylematu wnętrze vs rozplanowanie swobodne.

- Relacje między elementami przyrodniczymi i architekturą współczesnych miast i osiedli. Paradygmat zrównoważonego rozwoju. Znaczenie wody i  „waterfrontów” (styku woda – zabudowa) w rozplanowaniu współczesnych zespołów mieszkaniowych. Omówienie przykładów osiedli skandynawskich: Västra Hamnen w Malmö, Hammärby Sjöstad i Gäshaga w Sztokholmie, Egebjerggärd w Ballerup i in. Porównanie z zabudową w innych krajach: dzielnica Hafencity w Hamburgu i Oostelijk Havengebied w Amsterdamie.

- Omówienie roli ulicy jako podstawowego elementu przestrzennego tradycyjnej tkanki miejskiej. Własności ulicy: wnętrze (kierunkowe w klasyfikacji Wejcherta), przestrzeń publiczna, przestrzeń komunikacyjna, gradacyjność (hierarchiczność) ulic, status „ikon” miast wielkich i znanych ulic. Analiza porównawcza znanych ulic wielkich miast: Avenue Champs-Elysées w Paryżu, Via del Corso w Rzymie, Market Street w San Francisco, Ramblas w Barcelonie i In. Analiza transformacji ulic. Pierwszy ciąg pieszy w starej tkance – ulica Ströget w Kopenhadze (arch. Jan Gehl), pierwsza piesza ulica wybudowana „od nowa” Lijnbaan w Rotterdamie (arch. J. van den Broek i J. B. Bakema). Omówienie zasad planowania i projektowania stref ruchu uspokojonego (woonerf) i prób kreacji stref ruchu pozbawionych znaków drogowych (shared space) w małych miastach (zainicjowane w Bohmte w Niemczech).

- Pojęcie śródmieścia i centrum miasta, wielkość miasta a jego centrum. Problemy śródmieść dużych miast. Miasto i metropolia. Wzajemne relacje między miastami, metropoliami, obszarami metropolitalnymi i regionami. Prawa rządzące rozwojem miast. Klasyfikacja układów przestrzennej struktury miast. Kryteria delimitacja (wyodrębnienie) metropolii i  obszarów metropolitalnych. ESPON - sieć metropolii europejskich . Dylemat wyboru wzorca rozwoju urbanistyki: fenomen małomiejskości (określenie S. Gzella)reprezentowany m.in. przez New Urbanism vs mega miasta (M. Castells) miasta globalne (S. Sassen). Zagadnienie struktur hybrydowych – współczesna interpretacja megastruktury mieszkaniowo -usługowej.

- Praca nad projektem. Prace wstępne . Wizja lokalna w terenie. Analizy powiązań osiedla z miastem. Zapoznanie się z dokumentami planistycznymi i ustosunkowanie się do nich.

- Praca nad projektem. Układ urbanistyczny osiedla. Etap zakończony przeglądem.

- Praca nad projektem. Opracowanie części architektonicznej. Układ sekcji mieszkaniowej. Układy mieszkań. Etap zakończony przeglądem.

- Praca nad projektem. Opracowanie graficzne projektu, przygotowanie prezentacji.

- Prezentacja projektu przed grupą i dyskusja.

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych

Chmielewski J.M. - Teoria w projektowaniu urbanistycznym - Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. - 2001

Maas W., van Rijs J., Koek R. - FARMAX. Excursions on Density. MVRDV - 010 Publishers. - 2006

Gossel P., Leuthauser G. - Architektura XX wieku - Taschen/TMC Art. . - 2006

Gzell S. - Fenomen małomiejskości - Akapit-DTP, Warszawa. - 1996

- MVRDV 1991-2002 - El Croquis Editorial, Madryt. - 2003

Segantini M. A. - Contemporary Housing - Skira Editore S.p.a., Milano.. - 2008

Fajardo J. - Small Squares Mini Plazas - Instituto Monsa de Ediciones. - 2008

Zuziak Z.K. - O tożsamości urbanistyki - Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków. - 2008

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych

Rybka A., Kwiatkowski K., Szpytma M. - Współczesne kierunki kształtowania przestrzeni mieszkaniowej - Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej. - 2012

Rybka A., Kwiatkowski K., Szpytma M. - U podstaw kompozycji - Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej. - 2012

Mozas J., Fernández Per A. - DBook – Density, Data, Diagrams, Dwellings - a+t ediciones. - 2007

Mozas J., Fernández Per A. - Densidad - Nueva vivienda collective – Density - New Collective Housing - a+t ediciones. - 2006

Fernández Per A., Mozas J., Arpa J., - Density is Home - a+t ediciones. - 2011

Schneider F. - Grundrissatlas Wohnungsbau – Floor Plan Manual Housing - Birkhäuser . - 2004

- Hybrids I. High-Rise Mixed-Use Buildings - a+t ediciones. - 2008

- Hybrids II. Low-Rise Mixed-Use Buildings - a+t ediciones. - 2008

- Hybrids III. Residential Mixed-use Buildings - a+t ediciones. - 2009

Fernández Per A., Mozas J., Arpa J. - Hoco – Density Housing Construction and Costs - a+t ediciones. - 2009

- Key Urban Housing of the Twentieth Century. Plans, sections and elevations - Laurence King Publishing, London. - 2008

Korzeniewski W. - Poradnik projektanta budownictwa mieszkaniowego - Arkady, Warszawa . - 1981

Fernández Per A., Mozas J., Arpa J. - Next – Collective Housing in progress. Density, intensity, Uses, Location, types, details - a+t ediciones. - 2010

Neufert E. - Podręcznik projektowania architektoniczno – budowlanego - Arkady, Warszawa . - 1995

Literatura do samodzielnego studiowania

Baranowski A. - Projektowanie zrównoważone w architekturze - Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk. - 1998

Castells M. - Społeczeństwo sieci - Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. - 2007

Chmielewski J. M., Mirecka M. - Modernizacja osiedli mieszkaniowych - Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. - 2007

Gronostajska B.E. - Kreacja i modernizacja przestrzeni mieszkalnej. Teoria i praktyka na przykładzie wybranych realizacj - Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław. - 2007

Gyurkovich J. - Architektura w przestrzeni miasta - Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków. - 2010

Förster W. - Housing In the 20th and 21st Centuries/Wohnen im 20. und 21. Jahrhundert - Prestel, München. - 2006

Jacobs A. B. - Great Streets - The MIT Press, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge. - 1995

Kantarek A. A. - Paryskie kwartały. Współczesna koncepcja kwartału zabudowy w strukturze miasta. - Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej. Kraków. - 2004

Katz P. - The New Urbanism. Towards an architecture of Community - Mc Graw-Hill, Inc., New York, san Francisco, Washington D.C., Auckland, Bogota, Caracas…. - 1994

Latour S., Szymski A. - Rozwój współczesnej myśli architektonicznej - PWN, Warszawa. - 1985

Haas T. - New urbanism and Beyond. Designing cities for the Future - Rizzoli, New York. . - 2008

Pawłowski K. K. - Tony Garnier, pionier urbanistyki nowoczesnej - PWN, Warszawa. - 1972

Pęski W. - Zarządzanie zrównoważonym rozwojem miast - Wydawnictwo Arkady, Warszawa. - 1999

Ragon M. - Où vivrons-nous demain? - Robert Lafont, Paris. - 1963

Schneider-Skalska G. - Kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego. Wybrane zagadnienia. - Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej. Kraków. - 2004

Wehle – Strzelecka S. - Architektura słoneczna w zrównoważonym środowisku mieszkaniowym - Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej. Kraków. - 2004

Literatura uzupełniająca

Komossa S., Meyer H., Risselada M., Thomaes S., Jutten N. - Atlas of the Dutch Urban Block - Thoth Publishers Bussum (Netherlands).. - 2005

Jodidio P. - Nowe formy. Architektura lat dziewięćdziesiątych XX wieku - Muza SA/ Taschen, Warszawa. - 1998